TVT Türkçesi ile Atadeyişleri denemeleri

[YİĞİT TULGA]

Uğrola,

-Yavum, yavuluğundan cayıncaya değin ben de onun acımasız yavusuyum.

-Düşmanım, düşmanlığından vazgeçinceye kadar, ben de onun amansız düşmanıyım.

-Ülkenin baybeyi gerçek üretici olan köylüdür.

-Memleketin efendisi hakiki müstahsil olan köylüdür

-Türkeli Kamerkinin temeli ekindir.

-Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür

-Sağlam baş, sağlam eğinde bulunur.

-Sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur.

-Acunda (nesnelde, gerçekte, evrende) en doğru önder bilimdir.

-Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.

İlk girişimi ben yapmış olayım. Siz de ardını getirin.

Çevrilecek sözlerinden bir seçki ise buradadır. İlgilisine duyurulur. Şimdiden kolay gelsin.

Uğrola

[Oktay D.]

- Ulusal duygu ile dil arasındaki bağ çok güçlüdür. Diliñ ulusal ve varsıl olması, ulusal duygunuñ gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dilleriñ eñ varsıllarındandır. Yeter ki, bu dil bilinçle işlensin. Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk ulusu, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.

Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki, bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.

- Türkiye'nin birincil iyesi ve beyi, gerçek üretici olan köylüdür. Bu durumda, kamu kişiden daha çok gönenç, mutluluk ve varsıllık kazanan ve (bunlara) yakışan olan köylüdür. Onuñ için, Türkiye Büyük Ulus Kurultayı'nıñ taşıkmaz güdümü bu birincil ereğe erişmek eğilimini güder.

Türkiye'nin asıl sahibi ve efendisi, hakikî müstahsil olan köylüdür. O halde, herkesten daha çok refah, saadet ve servete müstahak ve (bunlara) lâyık olan köylüdür. Onun için, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin iktisadî siyaseti bu aslî gâyeye erişmek maksadını güder.

- Utku, "Utku benimdir" diyebileniñdir. Başarı ise, "Başaracağım" diye başlayarak soñunda "Başardım" diyebileniñdir.

Zafer, "Zafer benimdir" diyebilenindir. Başarı ise, "Başaracağım" diye başlayarak sonunda "Başardım" diyebilenindir.

- Biz bilmez dediğimizde, okulda okumamış olanlardan söz etmiyoruz. Söz ettiğimiz bilimi, gerçeği bilmektir. Yoksa okumuş olanlardan eñ büyük bilmezler çıktığı gibi, hiç okumak bilmeyenlerden de gerçeği gören gerçek bilginler çıkabilir.

Biz câhil dediğimiz zaman, mektepte okumamış olanları kastetmiyoruz. Kastettiğimiz ilim, hakikati bilmektir. Yoksa okumuş olanlardan en büyük câhiller çıktığı gibi, hiç okumak bilmeyenlerden de hakikati gören gerçek âlimler çıkabilir.

[Boraan]

Bir özleştirme de ben yapayım;

   İktidara sahibolanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler.
          Hattâ bu iktidar sahipleri şahsi menfaatlerini, müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhidedebilirler.
          Millet, fakrü zaruret içinde harap ve bitap düşmüş olabilir.
          Ey türk istikbalinin evlâdı! İşte bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır.

Yetkene iye olanlar, aymazlık, sapkınlık ve üstelik hayınlık içinde bulunabilirler.
          Dahası, bu yetken iyeleri, kişisel çıkarlarını yayılganların siyasal erekleriyle birleştirebilirler.
          Buyun, yoksulluk ve sıkıntı içinde ezgin ve bitkin düşmüş olabilir.
          Ey Türk akgününün toru! İşte bu ortam ve koşullarda bile, ödevin Türk bağımsızlığını ve uluserkini kurtarmaktır.

[Oktay D.]

Bence aşağıdaki gibi olsa daha yeğ olur. Neden daha yeğ olacağınıñ açıklamalarını yaptım. Tabî bu bir deñeme olduğu için bu açıklamalar kişisel kalır, oydaşılırsa daha yeğdir

Erke¹ iye olanlar aymazlık, sapkınlık ulayı² "hıyanet" içinde bulunabilirler.
Ulayı bu erk iyeleri kişisel çıkarlarını, erksinenleriñ³ güdümsel⁴ erekleriyle birleştirebilirler.
Ulus⁵, buñlu yoksulluk⁶ içinde yılgın⁷ ve güçsüz⁸ düşmüş olabilir.
Ey Türk geleceğiniñ⁹ gençleri¹⁰! İşte bu durum¹¹ ile koşullar içinde dahi¹², ödeviñ Türk bağımsızlığı ve kamu erkini¹³ kurtarmaktır.

Dipçe.
[1] erk: iktidar; (enerji). "iktidâra sahip olanlar" yerine erkliler ya da eski deyimle dizliler de denilebilir.
[2] ulayı: Eski Türkçe ulayu "ve, üstelik, ek olarak, hattâ" bağlacı.
[3] erksin-: Eski Türkçe erksin- "erki/iktidarı ele geçirmek, egemen olmak"
[4] güdümsel: güdüm "yönetme, siyâset" (krş. Arapça "sayasa" = (koyun) güdme)
[5] Ulus: "millet". buyun sözcüğü yañlış diriltmedir: Eski Türkçe bodun "boylar, kavimler" < bod "boy, kavim" (+n çoğul ekidir). Türk bodun "Türk kavimler".
[6] buñlu yoksulluk: "fakr-u zaruret". buñ "sıkıntı, buñalım, zaruret".
[7] yılgın: "yığılmış, yılmış". Arapça harap "yıkılmış" olduğundan.
[8] güçsüz: Farsça bitâb < bi+ "olmaksızın, +siz" + tâb "güç"
[9] gelecek: "istikbâl".
[10] evlâd, velediñ çoğuludur. torlar denmesi añlaşılmasını güçleştirebilir.
[11] ahvâl, hâliñ çoğuludur. durumlar olmalı, tabi burada çoğul eki koşul sözcüğündekiyle ortak olmuştur.
[12] dahi: Eski Türkçe dakı "dahi, bile". Bunu çevirmeye gerek yok zâten Türkçe.
[13] kamu erki: ben cumhur "halk" sözcüğünü kamu ile karşılıyorum, ki bugün kamuoyu denmekte.

[YİĞİT TULGA]

Uğrola,

Kaynak

Türk Dili zengin, geniş bir dildir. Her kavramı ifadeye kabiliyeti vardır. Yalnız onun bütün varlıklarını aramak, bulmak, toplamak, onlar üzerinde işlemek lâzımdır. Türk Milleti'ni ve Türk Dili'ni medeniyet tarihinin ve kültür dillerinin dışında görmenin ne yaman bir yanlış olduğunu bütün dünyaya göstereceğiz. ( 1930 )

Türk dili baysal, geniş bir dildir. Say kavramı anlatmaya yeteneği vardır. Yalnız onun bütün varlıklarını aramak, bulmak, toplamak, onlar üzerinde işlemek gerektir. Türk Ulusu' nu ulayı Türk Dili' ni uygarlık günayının ulayı ekin dillerinin dışında görmenin ne yaman bir yanlış olduğunu bütün acuna göstereceğiz.

Uğrola

[YİĞİT TULGA]

Uğrola,

[6] buñlu yoksulluk: "fakr-u zaruret". buñ "sıkıntı, buñalım, zaruret".

"bunlu yoksulluk" yerine "bungun yoksunluk" olasılığı daha yeğrekçedir sanırım.

Ulus, bungun yoksunluk içinde yıkkın ulayı sıkkın düşmüş olabilir.

(Uyaklama için "yıkkın ulayı sıkkın" tümlemesi daha yakışkındır sanırım)

Buna benzer sözcükleri sınamakta da yarar vardır.

Ulus, bungun yoksunluk içinde yıkkın ulayı bitkin düşmüş olabilir.
Ulus, bungun yoksunluk içinde yıkkın ulayı argın düşmüş olabilir. (yorgun argın)

Uğrola.


Dipçe:
yeğrek

[yeğrek (I)]
Üstün güzel, üstün iyi [ Derleme Sözlüğü c: 11 ]

yeyrek
Üstün güzel, üstün iyi. ( Derleme Sözlüğü c: 11 )

yıkkın

yıkkın
önad
    Yıkılacak duruma gelmiş, harap.

bungun

bungun
2. Darlık, yokluk içinde olan. [ Derleme Sözlüğü c: 2 ]

fakruzaruret

fakruzaruret
ad (fakruzaru:ret) Arapça fa®r + øar°ret
    İleri düzeyde yoksulluk:
       "Millet, fakruzaruret içinde harap ve bitap düşmüş olabilir."- Atatürk.

sıkkın

sıkgın (II)
1.Parasal sıkıntı çeken kimse : Babam çok sıkkın, para bulamaz. [ Derleme Sözlüğü c: 10 ]

sıkgın (II)
2.Sıkıntılı, üzgün. [ Derleme Sözlüğü c: 10 ]

[YİĞİT TULGA]

Uğrola,

Beni görmek demek kesinkes yüzümü görmek değildir. Benim görüşlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ulayı etkileniyorsanız bu yeterlidir.

Uğrola.

Dipçe:
hissetmek anlamlarından birisi de etkilenmek, etkisini sezmek demektir.


Ekçe:

hissetmek -der
(-i) (hi'ssetmek) Arapça §iss + Türkçe etmek
1 .     Fiziksel bir uyarıyı duymak:
       "Hançer saplanmış gibi keskin bir sızı hissetmişti kasıklarında"- A. Kulin.
2 .     Bir şeyden etkilenmek, duymak.
3 .     Sezmek, farkına varmak, anlamak:
       "Bu yıkılışın ona geldiğini hep hissediyorduk."- F. R. Atay.
4 .   mecaz  Saymak, addetmek:
       "Ömürleri boyunca hep kendilerini başkalarından sorumlu hissetmiş ve ancak böyle ayakta kalabilmiş insanlardan biriydi."- E. Şafak.

Kurumcuğa soru:
E. Şafak kısaltması günümüz yazarlarından Elif ŞAFAK' ı sandırıyor. (Ayrıca Kurumcuk bilsin: Soyadları "BÜYÜK" yazılır.) Bu Türklük ulayı devrim yavusunun yazılarından alıntıların Türkçe Sözlük' te bulunuşunun gereği nedir? "ADDETMEK" anlamını örnekleyecek tümceleri başka yazarlarımız kuramamışlar mı ?  Yok bu yazar "sandırılan" kişi değilse kimdir? Başkasıysa şimdiden bana da tükmüğümü yalamak düşecektir !

Kurumcuğun üçürcüklenmesi de görülmekte:
F. R. Atay
İlk ad kısaltılır, ikinci ad açık yazılır, soyad büyük yazılır. Doğrusu şöyle olmak gerektir:
F. Rıfkı ATAY

[Oktay D.]

Uğrola,

Kaynak

Türk Dili zengin, geniş bir dildir. Her kavramı ifadeye kabiliyeti vardır. Yalnız onun bütün varlıklarını aramak, bulmak, toplamak, onlar üzerinde işlemek lâzımdır. Türk Milleti'ni ve Türk Dili'ni medeniyet tarihinin ve kültür dillerinin dışında görmenin ne yaman bir yanlış olduğunu bütün dünyaya göstereceğiz. ( 1930 )

Türk dili baysal, geniş bir dildir. Say kavramı anlatmaya yeteneği vardır. Yalnız onun bütün varlıklarını aramak, bulmak, toplamak, onlar üzerinde işlemek gerektir. Türk Ulusu' nu ulayı Türk Dili' ni uygarlık günayının ulayı ekin dillerinin dışında görmenin ne yaman bir yanlış olduğunu bütün acuna göstereceğiz.

Uğrola

Daha añlaşılır olması açısından, kullanımda olan varsıl "zengin" sözcüğü yeğlenilesidir.

acun Türkçe değil, o yüzden bence dünya sözcüğünden farklı bir değeri yok. Oysa kullanımda da olan yeryüzü "dünya" yeğlenilesidir, añlaşılırdır.

Aman! geçmiş "târih, (İng.) history" olmalı. günay sözcüğü anca "(İng.) date, belirli târih" añlamında olabilir!

Aman! say diye bir sözcük olamaz, Eski Türkçedeki aynı añlamdaki sözcük sayu "her" biçimindedir ve bugün sayı "numara" olmuştur. Bence sayı biçiminde kullanılmasında sorun olmaz çünkü görev olarak ayrıktır. Bunuñ örñeğini ana betimizdeki (anasayfamızdaki) Atatürk'üñ sözünde görebilirsiñiz.

[Temirbek]

Daha añlaşılır olması açısından, kullanımda olan varsıl "zengin" sözcüğü yeğlenilesidir.

acun Türkçe değil, o yüzden bence dünya sözcüğünden farklı bir değeri yok. Oysa kullanımda da olan yeryüzü "dünya" yeğlenilesidir, añlaşılırdır.

Aman! geçmiş "târih, (İng.) history" olmalı. günay sözcüğü anca "(İng.) date, belirli târih" añlamında olabilir!

Aman! say diye bir sözcük olamaz, Eski Türkçedeki aynı añlamdaki sözcük sayu "her" biçimindedir ve bugün sayı "numara" olmuştur. Bence sayı biçiminde kullanılmasında sorun olmaz çünkü görev olarak ayrıktır. Bunuñ örñeğini ana betimizdeki (anasayfamızdaki) Atatürk'üñ sözünde görebilirsiñiz.

Oktay'a katılıyorum,

"Zengin" için Varsıl kullanılmalı daha kullanılan bir sözcük çünkü, öte yandan "baysal" değil Bay "zengin" demektir.

"Acun" sözcüğü Soğdca, bu sözcüğe daha önce de değinmiştim, fakat nedense yerliğimizde "acun, "uçmağ" gibi Soğdca sözcükler sıkça Türkçe sanısıyla kullanılmakta.Madem yadsöz kullanacağız acun, uçmağ yerine Dünya, Cennet demek daha usaldır bence.

Tarih karşılığı olarak "Günay"ı hiçbir zaman tutmadım, bunu da belirttim, bence kullanılası ve tutulası bir sözcük değil.Tarih eski bir kavram, yeni sözcük türetilemez karşılamak için.Bu nedenle "eski" Türkçeleri anımsanarak kullanıma sokulmalı, onlar da halk arasında yaşamakta olan Ötgünç (târih) ve "date" anlamındaki Günlemeç sözcükleridir.Derleme sözlüğünde bulunmaktadır.

"Her" için de Değme kullanılabilir.Eski Türkçe "sayu" (her) günümüze uyarlaırsa Oktay'ın belirttiği gibi "Sayı" olur.Ben de önceleri "say" biçiminde kullanıyordum ancak bu hatalı bir diriltme.

Say dendiğinde nasıl ki say- ile karışmıyorsa, Sayı da karışmayacaktır.

[YİĞİT TULGA]

Uğrola,

Baysal sözcüğü söylüğümüzde (literatürümüzde) vardır; soylu, adlı, ünlü yanında, "varsıl" da demektir.
Günay sözcüğü söylüğümüzde vardır; ad, soyadlarda olduğu gibi, güney, güneşli yer ile bence (öneri) "tarih" de demektir.
Say(u) sözcüğü söylüğümüzde vardır; "her" demektir.

Bana öğütlenecek arkadaşların düşüncesi şu olmalıdır:
"Vardır diye ikincisine gerek yoktur", demek dilimizi yoksullaştırmıştır. Çünkü bunlar sözlüklerden atılmıştır, yer bulamamıştır. Bunları bilmekten yoksunluk ise, türetme becerimizi tüketmiştir. Bırakınız baysal ile varsıl, bırakınız ötkünç ile günay, bırakınız say ile değme de sözlüklerimiz girsin: Yer sıkıntısı mı var?
Kullanınız, yayınız, duyurunuz: Elimizi tutan mı var?

Türkçe yoksul değildir; baydır, baysaldır, varsıldır demekten yüksünmeyelim, erinmeyelim: Dilimizi tutan mı var?

Örneğin, diyelim ki, ilkin türetim yapacaksak ardın (dan) deyim yapacağız, özdeyiş yapacağız; belki yır yazacağız. Uyaklamak gerektiğinde elin bir tek sözcüğüne mi bağlanıp kalacağız?

Varsıllıktan, baylıktan, baysallıktan yakınan bir sizi görüyorum. Kullanın demiyorum ki kimseye, dayatmıyorum da üstelik. Neden yadırgaştınız anlamadım.

Bir başıma ben kalsam da bu sözcüklerin varlığını anımsatan, kullanmaktan sakınmayacağımı, tek sözcükle yetinmeyeceğimi duyuruyorum yalnızca. Bunun ne sakıncası var?

Acun ile uçmağ Soğutça imiş ise bile bence yeğdir. Eski Farsça ile ilişkimiz yerbölgesel (coğrafyasal) bağlamda daha köklüdür. Önü ardı Atadolu' dan (Asya' dan) bağlarımız vardır. Bizden mi onlara geçtiği onlardan mı bize geçtiği ancak (Y.U.C) Tanrı' nın bileceğidir...

Oysa Arap yarımadası ile tanışıklığın bizi neredeyse Türklükten çıkartacağı son bin yılda uğratıldığımız yozlaşmaya, ucundan döndüğümüz uçuruma bakıldığında inanç yoluyla ekin yozlaşmasının temelde ilkel, us yoksunu bir yörüngede dönenen, bağnaz edincilikten (sünnilikten) kaynaklanan eriyiş süreci olduğu açıkça görülür.

Bizi Araplaştırmak isteyenler, ilkin Tatlaştırmaktan (Farslaştırmaktan) sakınmak isterler. "Soğutça olmasından ise bırakınız Arapça yerinde kalsın", diyenlerin çoğu bugünki İran' da neredeyse 40 bükmün (milyon) Türk vardır diye ürküşürler: Anadolu Türk' ü ile İran Türklerinin yakınlaşmasından irkişirler, korkuşurlar.

Bu açıdan da bakıldığında Soğutça' yı Arapça' ya yeğlerim. Kaba sıralama yaparsak:
Kökte Moğolca, ortada Soğutça ise Arapça yüzeyde kalır. Eleme yapılacaksa -ki, istediğimiz bu değildir- bir sözcüğün en köklüsü hangisi ise o seçilmelidir.

Üstelik, kimi öteki eytişlerde (lehçelerde) de kullanılan Acun sözcüğünü kullanmakta neden sakınca olsun ki? Biz değiştirmekten çekinelim, ancak başkasına, "siz değiştirin", diyelim. Gülerler bize, kimse ardımızdan gelmez.

Unutmuş muyuz yoksa; ortak dil yaratmaya uğraşmıyor muyduk? Öyleyse ötküncün unutturduklarını anımsamalıyız, topluma anlatmalıyız ki Türk birliğimiz kurulduğunda kamular (herkes) tüm sözcükleri -kullanmamış olsalar bile-, en azından duymuş olsunlar...

Uğrola.

Dipçe:
Elinizde Moğolca-Türkçe Sözlük var ise gönderiniz bana, tarayayım, yayınlayayım.

[YİĞİT TULGA]

Ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti
şeyhler, dervişler, müritler, mensublar memleketi olamaz.
En doğru ve en hakikî tarikat, medeniyet tarikatıdır.
ATATÜRK

Ey ulus, iyi biliniz ki, Türkeli kamerki ermişler, kocamışlar, ummuşlar, yanaşmışlar ülkesi olamaz.
En doğru ulayı en gerçek kurtuluş yolu, uygarlık yoludur.
ATATÜRK

[Boraan]

Acun ile uçmağ Soğutça imiş ise bile bence yeğdir. Eski Farsça ile ilişkimiz yerbölgesel (coğrafyasal) bağlamda daha köklüdür. Önü ardı Atadolu' dan (Asya' dan) bağlarımız vardır. Bizden mi onlara geçtiği onlardan mı bize geçtiği ancak (Y.U.C) Tanrı' nın bileceğidir...

Yiğit abiye katılıyorum, acun soğdca olsa bile yokolmuş bir dilin sözcüğünü yaşatmak ancak bir Türk'e yakışır.

[YİĞİT TULGA]

“Yabancı devletlerin koruyuculuğunu ve bağışını istemek yalnıklık (insanlık) niteliklerinden yoksunluğu, güçsüzlük ve beceriksizliği açığa vurmaktan başka bir nen (şey) değildir. Onların ekinini (kültürünü) yaşamaya çalışmak da benliksizliğin, aşağılık duygusunun göstergesidir. Saygınlık ulayı (ve) onuru, yetenekleri yüksek ve yüce olan Türk ulusu böylesine tutsak yaşamaktansa yok olsun daha iyidir.”
Mustafa Kemal ATATÜRK

[YİĞİT TULGA]

’Türk milletinin her ferdini, cephede bulunan ordu kadar duygu, düşünce ve hareket bakımından savaşla ilgilendirmek gerekiyordu. Yalnız düşman karşısında bulunanlar değil, köyünde, evinde, tarlasında bulunan herkes, milletin her ferdi, silahla vuruşan savaşçı gibi kendini görevli sayarak, bütün varlığını yalnızca mücadeleye vermeliydi. Bütün maddi ve manevi varlığını vatan savunmasına vermekte ağır davranan ve titizlik göstermeyen milletler başaramaz;  gelecekteki harplerin tek başarı şartı da bu noktaya bağlı olacaktır.’

Türk ulusunun say bireyini önyerde bulunan ordu gibisine duygu, düşünce ulayı direnç bakımından savaşla ilgilendirmek gerekiyordu. Yalnızca yavu karşısında bulunanlar değil, köyünde, evinde, tarlasında bulunan kamular, ulusun say bireyi, kargıyla vuruşan savaşçı gibi kendini görevli sayarak, bütün varlığını yalnızca direnişmeye vermeliydi. Bütün tinsel ulayı tensel varlığını yurt savunmasına adamakta ağır davranan, geciken ulayı titizlik göstermeyen uluslar başaramaz; gelecekteki savaşların tek başarı koşulu ise, bu niteliğin olup olmadığına bağlı olacaktır.

[YİĞİT TULGA]

- NİHAYETSİZ BİR HÜRRİYET kabil-i tasavvur değildir. Hakların en büyüğü olan HAKK-I HAYAT BİLE MUTLAK DEĞİLDİR. MİLLET'İN İRADE VE EMELİNE UYMAYANLARIN HALİ HÜSRANDIR, İZMİHLALDİR!

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

SONSUZ BİR ÖZGÜRLÜK TASIMLAMAK OLANAKSIZDIR. TÜZLERİN EN BÜYÜĞÜ OLAN YAŞAMAK TÜZÜ BİLE SALTIK DEĞİLDİR. ULUSUN İSTENCİ ULAYI BEKLENCİNE UYMAYANLARIN GELECEĞİ ÇÖKÜKTÜR, BİTİKTİR!

ATATÜRK

Dipçe:
tasımlamak
(-i)
Bir işin tasarısını hazırlamak, tasmim etmek.

saltık
önad, felsefe
1 . Mutlak.
2 . toplum bilimi  Bağımsız, göreli olmayan ve kendi başına tam sayılan (bir olgunun niteliği).


tüz...hak