Dini Terimler Kılavuzu

[Bay Beyrek]

İlah karşılığına tamamıyla TANRI olarak çevrilmesine karşıyım.Diğer uluslar hüda rab ı kullanıyorki. Biz ezelden beri tek ilaha tapmış olan bir budun olarak neden TANRI'yı kullanamıyoruz.Şaşarım.

Ezelden beri HZ.Ademin dinini yaşatmış olan bir ulusuz. Bir Düşünün.

VE EĞER ARAPÇA BİLENİNİZ VARSA ŞUNU DA DÜŞÜNÜN.
AL-İLAH

[Aytunga]

  Arkadaşım, İlah=Tanrı çevirisini ben sahiplendiğime göre, sen bana karşısın. Sanırsam yazdığım iletileri, bu neden sahiplendiğimi okumamışsım. Okumanı öneririm.

[Bay Beyrek]

hayır ben sana karşı değilim aytunga.Sadece bazı şeylerin yanlış olduğunu ve bu yanlışı doğru diyenlerin benimkilerini çürütmeye çalışmayışına yanıyorum.

yoksa elbetteki senin iletilerini okudum.

[Aytunga]

  Özür dilerim, ön yargılı yaklaşmışım.

[bensay]

Mescit ile cami için buraları yükünç kılınan yerler olduğuna göre yükünek, yükünçevi gibi sözler üzerinde düşünülebilir.

[gökmen]

Saygılar, bütün Genel Ağ' aratıyorum KUMAY yok. TDK sözlük ve kişi adları sözlüğü lehçelere de baktım. Kaynağını verebilir misiniz ?  Kuran çevirilerine önerme yapacağım.

[uzunöykü]

Cemaat: Dergin(der- kökünden toplanmışlar anlamında cemaat in

çevirisi)

[Boraan]

Saygılar, bütün Genel Ağ' aratıyorum KUMAY yok. TDK sözlük ve kişi adları sözlüğü lehçelere de baktım. Kaynağını verebilir misiniz ?  Kuran çevirilerine önerme yapacağım.

Uğrola , Gökmen  yanıtını ben vereyim, Türkçede ilâh ve ilâhe kavramları günümüzde mitolojik açılımlarla ''Tanrı'' sözcüğüne bağlanmıştır ve hata yapılmıştır , fâkat Türkçede  ilâh yerine Kuday ve ilâhe yerine Umay sözcükleri mevcut. Kumay ise söylencelerde geçen bir kuş türü, ağ üzerinden Kuday  olarak aratırsan aradığın bilgiye ulaşabilirsin. Çalışmalarında başarılar...

[Yérbey]

Sanırım bizim yerlikte de arkadaşlar yazım hatası yapmışlar.
Kumay değilde "Kuday" olacak.

[Baturalptürk]

Benim seccade için daha ilginç bir önerim var. Kırsal kesimde halkın kendi türetimiyle seccadeye namazlağı derler. Ben de bundan yola çıkarak seccade içi "yükünçleği" sözcüğünü öneriyorum.

[bensay]

güzel

[Oktay D.]

Konuyla doğrudan ilgili bir betiğe düştüm[1][2].

Betikte Kur'an'daki Kavramlarıñ Türkçede Karşılığı Yoktur, Savı (60. bet) diye bir başlığıñ altında yazar, 1000 yıllarında yapılan bir Kur'an çevirisinden söz ediyor. Orada tüm dînî terimleriñ Türkçe karşılıkları vardır. Öyle ki her karşılık Türkleriñ İslâm öncesi dönemde kullandıkları sözcüklerdir (bu başlıkta o sözcüklerden birkaçını görüyorum).

Yazar, özellikle Kur'an'da geçen Arapça sözcükleriñ zaten Araplarıñ İslâm öncesi dönemde putlara taparken kullandıkları sözcükler olduğunu örñeklerle açıklıyor ve bunu her keresinde vurguluyor. Bu biçimde 1000 yıllarında (henüz Türkleriñ İslamı yeñi benimsediği ve hiç Arapça sözcük almadığı bir dönemde) yapılmış bu çeviride de tıpkı Kur'an'ıñ Arapça terminolojisi gibi bir Türkçe terminoloji seçildiği görülüyor. Ancak betikte bu çeviriniñ kime ait olduğu geçmiyor.

Göktürk yazısında "Tañrı" (teñri), Araplarda "Allah" ve Sümerlerde "güç ve tañrı kavramları" oldukça iyi karşılaştırılmış. Türkçeniñ arapça ve Farsça dinî terimleri hañı dayanıksız savlarla aldığı bıktırıncaya değin añlatılıyor.

Dipçe.
[1] düş- "raslamak".
[2] Cengiz Özakıncı, "(Dünden Bugüne Türklerde) Dil ve Din", Otopsi yayınları, 7. basım, 2001.

[Baturalptürk]

Tanrı sözcüğü Allah yerine kullanıldığında sanki o kişi Müslüman değilmiş gibi bir hava yaratılır. Oysa Allah sözcüğü Muhammed'den önce Arapların dağarcığında da varmış. Secde, takva vb. kavramlar putperestlikte putlara ibadet için kullanılıyormuş. Huri, burak gibi sözcükler de Mezopotamya söylencebilgisinden kalmaymış. Bu durumda bu sözcükleri yok sayabilir miyiz? Bu sözcükler kullanılamaz diyebilir miyiz? Ayrıca tüm dinsel kavramlar Kuran-ı Kerim ile mi ortaya çıkmıştır. Bunları düşünmeli İslam'ın niyet işi olduğunu usumuza yerleştirmeliyiz.
Öte yandan ilk Türkçe Kuran çevirisini yapan Karahanlılar Allah sözcüğünün karşılığı olarak Tanrı sözcüğünü kullanmışlardır. Esma-ül Hüsna diye bildiğimiz adların hemen hepsinin Türkçe karşılığı vardır.Ben burada Karahanlılar'ın Türkçe Kuran çevirisinden derlenmiş soyut kavramları aynen iletiyorum:

abruğ=tereddüt eden,kesin karar veremeyen
açgan=en doğru hükmü veren,fettah
açukluğ=helal
adakın kıl- = namazı tam erkanı ile kılmak
yangluk=insan
adırmak küni=hüküm günü
ayırtlaş- = ihtilafa düşmek
adna-=değişmek,bozulmak,dejenere olmak
ağırlığ=kutsi
aldağlı=hileye hile ile karşılık veren !!!
andık- = ant içmek
arıg ay- =tesbih etmek
arığ=kutsal
arığla- = tesbih etmek
arığlık=münezzeh
artak=kötü fena
astın=alçak,rezil
astınrak=en aşağı
atanmış öd=ecel !! (Belirlenmiş Zaman)
aya ur- = alkışlamak,takdir etmek
barış=iyi örnek,timsal(günümüzdeki anlamından farklı)
beküştürmek=ibret
bilgenrek=en iyi bilen
büt- = iman etmek !!
bütgen=iman eden
bütmek=iman
bütünsöz=hikmet
boynagu=zorba,zalim
boyun berigli=müslüman(sözcüğün birebir karşılığıdır aynı anlamdadır.Teslim olmuş..)
boyun ber- = itaat etmek
bulgak=fitne
buş-=kızmak öfkelenmek
buşku=heyecan,öfke
çalpak=fena,kötü iş/fuhuş(birebir karşılığı olarak kullanılmıştır)
çın söz = hikmet
çıngar- = tasdik etmek
çınlık=hakikat
edgürek=en hayırlı
ediz=yüksek,hazret
elig bul- = etkisi altına almak,istila
elükle- = alay etmek
erket- = gücü yetmek
erk kur- = nüfuz etmek
esiz=şer,kötü
etig=ziynet
geçki=eski
ıdılmış=peygamber !!!(Aynı sözcüğün öztürkçe yalavaç,savçı gibi karşılıklarının olduğunu da bildirelim)
irinç=nimet
keleçü=hikaye,söz
kın=azap,işkence
kızgutluk=azap !!
kopur- = haşretmek,diriltmek !!
köni işlig=hakim
köngül ur-=tevekkül etmek
kulak tut- = istima
ten dilegü=şehvet,heva
küd- = mühlet vermek
küsüş=aziz
küvezlen- = kibirlenmek
oğra- =azm,kasıt,niyet
oğur=zaman
osan-=gafillik etmek
ögdi=hamd
örtgen=gafur !!!
öte- = emaneti sahibine vermek
ötel- = eda etmek
sakınıglı = takva !!
saknuk=takvalı
ser- = sabretmek
sergen=sabırlı
sewünçi=müjde
soyurka-=rahmet etmek
söz koşgu=şair
sunmaklık=ibadet !!!
süçüg=tatlı,hoş
tan-=inkar etmek
tangan=kafir !!
tapgan=kulluk eden
teggüçi=musibet,bela
tegürmeklik=tebliğ !!!
tengle- = takdir etmek
tutuğlı=yazıcı melek
tutur-=vasiyet etmek
tüzün=kerim,halim
uçkun- = aklı çıkmak
uğ=kefalet
uluğrak=en yüce
uvutlu=rezil( iddaa sahibi ve izbasarları için altını çiziyorum.)
ünde-=çağırma,davet,ezan
üstünrek=en üstün
yaraşıklık=tevfik
yarağsız=batıl
yarlığla-=vahyetmek
yoruk=tarz

[Baturalptürk]

Ben cami için halk ağzında kullanılan "TOPLAK" sözcüğünü öneriyorum. Bu sözcük hem Tuncer Gülensoy'un sözlüğünde hem de Derleme Sözlüğü'nde var. Bana göre gerek anlam bakımından gerek söyleniş bakımından gerekse halk tarafından az da olsa tanınması bakımından çok uygun bir sözcük.
Tapınak sözcüğünü başka yerlerde değerlendirelim. Toplak gibi Anadolu tarafından türetilmiş bir sözcüğü unutmayalım.

[YİĞİT TULGA]

Uğrola,
Doğru söze ne denir. Toplak sözcüğü kullanılabilir.
Önen (zaten) DS' de doğrudan "cami" olarak da yerlenmiş.
Ben tapladım (kabul ettim).

Uğrola