şad

[datadeveb]

Önüme çıkan verilere göre farsça olarak tanımlanmış sözcük eski türkçede de geçiyor. NişanyanSözlük'te bulunan veriye göre sonuçlar şöyle;

Yıl açıklamasında denk geldim

ETü: [ Orhun Yazıtları, 735]
men tokuz yigirmi yıl şad olurtım [ben 19 yıl veliaht olarak hüküm sürdüm] TTü: yılbaşı [ Ahmed Vefik Paşa, Lehce-ı Osmani, 1876]
yılbaşı: sene-i cedide, sâl-i nev günü.

---

Şad açıklaması

[ Aşık Paşa, Garib-name, 1330]
göŋlümüz şād eylemek

~ Fa/OFa şād شاد huzurlu, dingin, mutlu << EFa şiyāta- a.a. << HAvr *kʷi̯ē-to-s a.a. < HAvr *kʷi̯eh₁- (*kʷi̯ē-) dinmek, dinlenmek, istirahat etmek

Not: Aynı HAvr kökten Lat quiēs "huzur", quiētus "huzurlu, dingin", tranquillus "dingin".

Gönlümüzü şad eylemek sözünü düşününce günümüzde kullandığımız "paşa gönlün bilir" deyimi vardır. Örtüşük anlam olduğunu sanıyorum. Birçok ünvanların başka dillerden geçme olduğu görüşü olduğuna yönelik bir yazıcık gördüm yazışmalıkta. Ötesini berisini bilmem. Bu konuyla ilgilenenlere konuyu açtım artık. Gerisi sizde...

[Külliyât-ı Türkî]

Nişanyan, PIE kökenlemesini vermiş, aynı kökten çıkan Farsça dışı kelimelere de bakmak lazım. Fakat şimdilik Farsçadakilere bakılabilir.

Nişanyan'ın gösterdiklerine göre şunlar var:
Şadan, Şaduman, aşiyan, dilşad, şadırvan.

PIE kökeni: HAvr *kʷi̯eh₁- (*kʷi̯ē-) dinmek, dinlenmek, istirahat etmek
Ayrıca Latincede: Aynı HAvr kökten Lat quiēs "huzur", quiētus "huzurlu, dingin", tranquillus "dingin".

Fonetik açıdan Kw - Qu oldukça mantıklı. Öte yandan hem Latincede hem de PIE'da e harfi uzun

Bir de şu var: Ave şyāti- dinmek, durmak, istirahat etmek << HAvr *kʷi̯eh₁- (*kʷi̯ē-) dinmek

Öte yandan Türkçede bir kelime "ş" harfi ile başlayamaz. Bugün başlayanlar ya yansımadır ya da eskiden "s" ile başlıyordur. Mesela:
Sışmak > Sişmek > Şişmek
Sımak - Kesmek > Sış > Şiş
Sışılmak > Şiş - Yumru, şişken şey
ETü Saş - Şaşkın ≈ Şaşmak - OTü

Sözün kısası, kelime Farsça.