buşku

[Oktay D.]

buşku sözcüğü TDK'nıñ hiçbir sözlüğünde geçmiyor. Ağda aratınca ad sözlüklerinde bir soyad olarak geçiyor ve añlamı "telaş, heyecan". Gülensoy, Nişanyan, vb. sözlüklerde de yok. Öteki Türkçelere bakayım dédim yine yok.

Ardından belki *buş- diye bir eylemden geliyordur dédim. Tarama Sözlüğünde "öfkelenmek" añlamında geçiyordu (kötücül añlam). DLT'de "canı sıkılmak, atik olmak" añlamında (hem iyicil hem kötücül añlam), Uygurcada puş-, Tatar poş-, Başkırt boş-, Kırgız bış-, Kumuk buş-, Gaguz būş- sözcükleri de "kızmak" añlamındaymış (kötücül). Türkmen būşla- (iyi haberi véren ilk kişi olmak) añlamındaymış (iyicil), Tuva buşurgan- (kızmak, kaygılı olmak), Karay buşurgan- (tartışmak, iğrenmek), Çuvaş pıčırgan- (kaygılanmak, üzülmek), Hakas puzux- (üzülmek) olarak var (kötücül).

Buradaki u sesiniñ uzun olduğunu Türkmence ve Gagauzcadaki uzunluktan añlıyoruz. Bu durumda Ana Türkçe *būş- (tedirgin olmak, atik olmak) eylemine -gU geçmiş zaman ulaç eki gelmiş, ancak añlamı kötücül iken kimi Türkçelerde iyicil añlama gelmeye başlamış. Özellikle Türkmenceye ve Türkiye Türkçesindeki soyad örneğine bakınca Oğuzcada "iyi añlamda heyecan" démek olmuş.

[ulduzéver]

Türkmencedeki bûşla- ayrı kökten olmaya?
Bir de ET. boşgur- / buşgur- vâr, Talat Tekin Orhun Yazıtları eserinde "akıl vérmek" diye çévirmişti. (Kül Tigin, günéy yüzü, 7. satır)
Ünlüsü uzun mu bilemedim ancak añlam olarak Türkmencedekine beñziyor.

Ayrıca heyecân da o kadar iyicil añlam değil:

Sevinç, korku, kızgınlık, üzüntü, kıskançlık, sevgi gibi sebeplerle ortaya çıkan güçlü ve geçici duygu durumu

[Oktay D.]

Añlamca da çok farklı olan boşgur- (öğretmek), boşgut- (öğretmek), boşgun- (öğrenmek), boşgur- > boşgut (öğretme) sözcükleri hep /o/ ile geçiyor, /u/ değil.