Hesap, calculation

[Oktay D.]

Eyleme gelen -Av diye bir ek hiçbir Türkçede yok. O yüzden ölçev, görev, sürev gibi türetimler yañlıştır.

Öte yandan Kıpçakçada -v biçiminde bir ek vardır. Bu eki kullanarak Dil Devriminde sına-v, türe-v, tümle-v, işle-v, öde-v, söyle-v gibi sözcükler türetilmiş.

Ancak bu -v eki doğrudan Kıpçakçadır ve Eski Türkçe -g ekinden başkası değildir. Bizde bu ek, ya yitip yérini ünlüye bırakır ya da sert ünsüz varsa -k olur. Örneğin bétig > bétik veya Azerbaycan Türkçesi sınak (sınav, déñeme) veya yakşıglıg > yakışıklı sözcüklerinde s, t, k étkisiyle -g > -k olurken yaylag > yayla veya aḏıg > ayı veya ölüg > ölü sözcüklerinde -g yitip yérini ünlüye bırakmıştır.

[datadeveb]

Ufak bir araştırma yaptım. Şöyle bir yazı buldum. Yanlış mı?

Biz bu makalemizde, fiilden isim yapan -(I)v (-v,-
ıv,-iv,-uv,-üv) ve Av (-av,-ev) eki üzerinde
duracağız.
Türk lehçe ve şivelerinde kullanılan bu ek, Eski
Türkçede bulunan ve fiilden isim yapan -ıg,-ig eki
ile, -agu,-egü ve -gıı,-gü eklerinden dönüşmüştür.
Bu dönüşüm, sadece bu güne mahsus olmayıp,
tarihî Türk şivelerinden özellikle Kıpçak
Türkçesinde eskiden de müşahede edilebilen bir
vakıa idi. Kıpçak Türkçesi yadigârlarından olan
Codex Cumanıcus'ta ve diğer Kıpçakça eserlerde
bu durumu tesbit edebiliyoruz.

[Oktay D.]

Benim söylediklerimiñ aynısı bu, niye yañlış olsun ki? Orada da zaten -v ekiniñ Eski Türkçe -g ekinden geldiğini ve Kıpçakça olduğunu söylüyor. Codex Cumanicus yazması Kıpçakçadır.

[datadeveb]

Benim söylediklerimiñ aynısı bu, niye yañlış olsun ki? Orada da zaten -v ekiniñ Eski Türkçe -g ekinden geldiğini ve Kıpçakça olduğunu söylüyor. Codex Cumanicus yazması Kıpçakçadır.

-av, -ev ekinin varlığını yazıyor orada. Siz -v var dediniz yalnızca.

[Oktay D.]

Oradaki -av eki, A ile biten eylemleriñ aldığı -v ekinden dolayıdır, sına- (déñemek) > sınav (déñeme) veya buza- (buzağılamak) > buzav (buzağı) gibi... Kısaca A eke dahil déğil. Soñuçta eyleme +A- eki getiremezsiñiz, yukarıda da

Eyleme gelen -Av diye bir ek hiçbir Türkçede yok.

démişim.

[datadeveb]

-av, -ev eki eyleme geliyor olarak gösterildiği için başına - imi konularak o konuda karışıklık oluşuyor. Sizin verdiğiniz bilgiler doğrultusunda ölçev önerimi geri çekiyorum.

Bu arada DLT de araştırma yaparken "sagu" sözcüğünü gördüm. Ölçek anlamına geliyormuş. Sagulamak sözcüğü de ölçekle ölçmek anlamına geliyormuş. Sagu sözcüğü hesap anlamı için dirilir mi bilmem. Değineyim dedim.

[Yiğit98]

Hesap : Sayış

Hesaplama: Sayışım, Ölçmek, ölçümlemek,

Hesap vermek: Nedenini açıklamak, Sorumluluk üstlenmek

Hesaplı: Ucuz, uygun (ederli), ölçülü, tutumlu, elisıkı

Hesapsız: Savurgan, elibol, ölçüsüz, çok

Hesapta olmamak: Tasarda olmamak, öngörülmemiş olmak

Hesap makinesi: Sayısayar

Hesap kitap işi: Sayım ölçüm işi

Hesaplaşma: Ödeşme, (boy) ölçüşme, sayışma

Hesapsız kitapsız: Ölçüsüz ölçeksiz, sayımsız ölçümsüz
Diyebiliriz öyleyse.

[TürkçeSözlük78]

öñeri Sayarga

Hesap makinesi

öñeri Sayımlama

Kalkülüs, analiz

Sayarga sözcüğü Bensay hocama değgindir âittir .

[Oktay D.]

Burada iki ayrı başlık söz koñusudur.

Bu başlık, İng. calculation karşılığı olan hesap sözcüğünü, bilim ve ilgili alañlarda tartışmak için oluşturulmuşken hesap, account başlığı ise daha günlük ve bilişim añlamındaki sözcüğü tartışmak içindir.

[datadeveb]

öñeri saykaç

hesap

Örnek sözcük, kıskaç

Ayrıca "say kaç?" tümcesi kurulduğunda bir hesap yapma buyruğu anlamına eriyor. Güzel bir örtüşüm oldu gibi.

saymak eyleminin bir anlamıda yerine koymaktır.

Bu işin başıma geleceğini hiç hesaplamadım.
Bu işin başıma geleceğini hiç saykaçlamadım.

Gibi uyumların olduğunu da gördüm. Beğenilere sunarım.

[datadeveb]

öñeri sakış

hesap

öñeri sakışlamak

hesaplamak

Sakışka katılmaz seniŋ birlikiŋ, tüzü neŋke yetti bu erkliglikiŋ
Senin birliğin hesaba gelmez ; bu kudretin her şeye hâkimdir,

Ek soru: sakış sözcüğünün bizde sağış olma olasılığı gibi bir durum söz konusu mudur?

Elde ettiğim sözlük açıklamalarında şöyle bilgiler var.
sağışlamak
Bağışlamak.

sağışlamak
Sayı saymak.

sağışlamak
1. Hesap etmek, düşünmek, addetmek. 2. Tadat etmek, saymak.

This post was deleted by icnisina on 26 Şub 2020, 23:54.