-in eki

[EftalBARLAS]

İngilizce ile Fransızcada denk geldiğim bir ek.

Organik bileşikleri, farmasötik ürünleri, proteinleri mb. üretilirken kullanılan bir ek sanırsam.

Örneğin; toxic'den toxine, insula'dan insulin gibi.

Türkçemizde bu eke benzer bir ek var mı? Yoksa üretilebilir mi? Gerek var mıdır?

Bu başlıkta http://www.turkcesivarken.com/yazismali ... ein#p48964 Oktay Beyce konuya değinilmiş ancak konu ilerlememiş. Konuyu tartışmak için bir başlık göremedim umarım bu başlıkla konuyu ilerletebiliriz.

[Klamzen se Takotot]

Latince +inus/+ina/+inum eki adlardan aidiyet ve benzerlik sıfatları üretir. Dişil +ina biçimi, o niteliğe sahip nesne ve zümre adları yapımında kullanılmıştır. * Fransızca eril +in (/eŋ/) ve dişil +ine (/in/) biçimleri kullanılır. Türkçeye bunlar sırasıyla +en (maskülen, basen) ve +in (pisin, vitrin) olarak yansırlar. ● Dişil +ina ve Fransızca +ine formu Orta çağlardan itibaren çok sayıda ticari ürün ve özellikle kumaş cinsi adı, daha yakın dönemde ise kimyasal madde adları üretmekte kullanılmıştır.

[Oktay D.]

Birebir çeviri yapmak istenirse adlara gelen +çA (nispet, beñzerlik), +(g)Xl (nispet), +çXl/+sXl (nispet), +sX (beñzerlik) ekleri kullanılabilir. Örneğin dil adları Arapça +î ekiyle, Latince +icus (Fransızca -ique, İngilizce -ic olmuş) ekiyle yapılırken bizde aynı añlamı katabilen +çA ekiyle yapılıyor: Almanca, barbarca, parca (çocukken uydurulmuş şifreli bir dil), Papua Yéñi Ginece, Türkçe, vb. Kimyasal/organik bileşikler için de +çXl/+sXl kullanılabilir belki, atıyorum insulin için adacıl gibi...

Ancak ben birebir çeviriden yana déğilim. Kimyasal/organik bileşikler için daha özgün bir yordam bulunabilir, örneğin tek seslemli bir sözcükle tamlama yapmak gibi. Böyle bir yordamı Süreyya Ülker kimyasal element adları için yapmış
[AD]+özü veya [ÖÑAD]+öz biçimi:
- güneşözü (hidrojen),
- taşözü (lityum),
- akaröz (flor), gibi...

Kimyasal bileşik öz olarak düşünülmeyebilir elbette, ancak bir şeyleriñ özü yine de. Karışmasın diye töz (temel, asıl) veya dip (temel, eñ alt) veya kök (çıkış yéri, menşe) gibi sözcükler yéğlenebilir.

[mehmetö]

Kimyasal bileşik öz olarak düşünülmeyebilir elbette, ancak bir şeyleriñ özü yine de. Karışmasın diye töz (temel, asıl) veya dip (temel, eñ alt) veya kök (çıkış yéri, menşe) gibi sözcükler yéğlenebilir.

Ya da Kazakçadaki "teğ"