eşey üstü bir ağabéy veya abla kavramı

[Oktay D.]

éşey üstü unisex olan ve "büyük erkek/kız kardeş, ağabéy veya abla" añlamına gelen yeñi bir kavrama karşılık bulmak istedim.


ağa béy > ağbi > ābi
ağa böle > ağbla > ābla
olduğuna göre
ağa ka > ağka
karşılığı düşünülebilir. buradaki ka "yakın akraba, kardeş, kadaş" démek.

[M.calli]

uniseks karşılıklarına baktımda eşeysiz daha uygun geldi bana eşey üstü bi ilginç olmuş


birde burada bir ara aile ünvanlarıyla ilgili bir yazı paylaşılmıştı vardı sanki bununla ilgili bir sözcük yanlış mı anımsıyorum?

[Oktay D.]

eşeysiz "asexual, cinsiyetsiz" olduğu için uygun düşmezdi. Oysa burada "tüm cinsiyetleri kapsayan, unisex" añlamında kullanıyorum.

[Bi50likdaha]

Hmm. Daha yumuşak bir şey de türetebilir miyiz ki?
Güzel gibi senin dediğin nasıl yayılır ki?

Ece+ke olur mu ki?

[Oktay D.]

ece zaten eşeycil bir añlama sahip.


Étkileşimli sözlüklerde ve günlük kullanımlarda yayılabilir:
"ağkasınıñ odasından kovulan kardeşler"
"kardeşleriñ ağkalarını sürekli rahatsız etmesi"
"ağkasınıñ sevgilisini sevmeyen kardeşler"
"ağkasından sevgilisini gizleyen kardeş"
gibi...

[Gökbey]

İlginç bir yaklaşım! Ben beğendim, eklerim öykülerime.

[Jakoben]

Esenlikler.

Öykünem yaptığımızda ağka değil abks daha uygun olur. Türkçe ifade etmede eşeylere mahkum değil eşeyler üstü bir dildir. Bu yüzden Türkçede her kavram eşey üstü olmak zorundadır, eşey üstü ifade edilemyen her kavram Türkçeye zarar vermektedir.

Kesinlikle bu sözcük yaygınlaştırılmalı.

[Türkeröz]

Gözünüzün önünde sorduğunuzun. Yalınca "ağa" oluyor. Sonuna da bey getirilip büyük erkekler için olmuş. Bunu kullanmak istemezseniz de, ağanın anlamlarına takılırsanız

ağa
1. isim Geniş toprakları olan, sözü geçen, varlıklı kimse:
"Sonra köy ağası hazretleri bizim de kıçımıza atacak tekmeyi." - Nazım Hikmet

2. isim Halk arasında sayılan ve sözü geçen erkeklere verilen unvan.

3. isim Ağabey:
"Köye varınca ağamdan parasını muhakkak alır, sana veririm." - Etem İzzet Benice

4. isim Okuryazar olmayan yaşlı kimselerin adlarıyla birlikte kullanılan san.

5. sıfat, mecaz Cömert, eli açık.

6. isim, halk ağzında Koca.

7. isim, tarih Osmanlı Devleti'nde bazı kuruluşların başında bulunanlara verilen resmî san:
Yeniçeri ağası. Çarşı ağası.


hocam diyebilirsiniz. Ona da farsça derseniz

hoca
Farsça ḫvāce
1. isim, din bilgisi Müslümanlıkta din görevlisi.

2. isim Öğretmen:
"Edebiyat hocasıyken talebeme bu nesir sanatından bir defa bahsetmiştim." - Falih Rıfkı Atay

3. isim, mecaz Akıl öğreten, öğüt veren kimse.

4. isim, eskimiş Medresede öğrenim gören sarıklı, cübbeli din adamı.


koca anlamında, k yerine h ile söylediğinizi düşünebilirsiniz. Sonuçta k yerine h kullanılabiliyor halk ağzında.

Onu da beğenmezseniz kız kardeşteki gibi büyük kardeş diyebilirsiniz. Kardeşler arasında ortada olana ortanca deniliyor zaten.


Yalnız şunu da söylemeliyim ki bunlarda cinsiyetçi olarak bakılmamalı görülmemeli. Amca, emmi, hala, teyze, dayı... bunlar olması gerekenler. Yabancılar için kullanacaksanız sayın diyebilirsiniz.

[datadeveb]

TDK, Güncel Sözlük

ede
isim, halk ağzında
Ağabey.

TDK TARAMA SÖZLÜĞÜ
ede
Büyük birader.

TDK DERLEME SÖZLÜĞÜ
[ede (I) -3]
Abla, büyük kız kardeş.
Karabüzey *Araç -Kastamonu
Toreshav *Ardahan -Kars
Şehşaban *İncesu -Kayseri
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
1. Büyük kardeş, ağabey.
Beyköy *Dinar, *Emirdağ -Afyon
-Aydın
*Çeşme -İzmir
Borlu *Gördes -Manisa
Bayındır -Bilecik
Çukurköy *Sungurlu, -Çorum
*Gümüşhacıköy -Amasya
*Iğdır -Kars
Savur -Mardin
Çelik *Besni, -Malatya
Barak *Halfeti, -Urfa
*Kilis -Gaziantep
*Pazarcık, Hartlap, Şekeroba, Değirmendere, *Göksün, Efsus *Elbistan, *Andırın, Varyanlı, *Afşin, -Maraş
Amik ovası *Reyhanlı -Hatay
Çepni, Karaözü *Gemerek, Soğukpınar *Kangal -Sivas ve çevresi
Peyik, *Akdağmadeni, Kötüköy, Sarıhamzalı *Sorgun, -Yozgat
Yusufuşağı, Seymenli, Şıhlı, Kadıncık *Şereflikoçhisar, Büyükafşar *Balâ -Ankara
Sadıkali, Köşker *Mucur -Kırşehir
*Pınarbaşı ve köyleri, *Bünyan -Kayseri
Karakuyu, Çömelek, Yeniyapan, Şeydin *Avanos, -Nevşehir
*Ereğli -Konya
*Erzin, *Bahçe, Gavurdağı, *Kadirli -Adana
*Tarsus, Bozyazı, *Gülnar, *Silifke -İçel
Demirli -Edirne
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
2. Baba.
Tahtacılar -Isparta
Kızılı *Artova -Tokat
Talaş *Tercan -Erzincan
-Malatya
-Gaziantep
Çayılhan *Afşin, *Göksun -Maraş
*Divriği, *Kangal, *Gürün -Sivas
*Erkilet -Kayseri
*Kozan -Adana
Çiftlik -İçel
Akçaeniş *Elmalı -Antalya
*Köyceğiz -Muğla
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
3.[-> eci -1]
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
4. Dede.
B. Findos -Isparta
-Burdur ve köyleri
-Çorum
Bahçekapı -Tokat
-Konya ve çevresi
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
5. Elinden iş gelir büyük adam.
-Çorum
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
6. Anne.
*Divriği -Sivas
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
7. Amca.
Boğaz *Sungurlu -Çorum
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (I)
8. Yirmi yaşına kadar olan çocuk.
-Ankara
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (II)
Dinle anlamında kullanılır.
Kösten -Denizli
Akçaeniş *Elmalı -Antalya
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (III)
Kendisine saygı gösterilen (kimse).
Bektaşlı -Yozgat
Bahçeli *Bor -Niğde
Şeydiler *Manavgat -Antalya
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede (IV)
Çingene.
Elbaşı *Bünyan -Kayseri
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1972
cilt: 5
E-F ( e - fürgen )

ede
Ağabey.
Kızılcın *Sarıoğlan Kayseri
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1982
cilt: 12
Ek-1 ( a - zürbiyet )

ede
< ET eçe: Büyük kardeş. Kem
Erzincan ve yöresi
Erzincan ve Yöresi Ağızları, İnceleme-Metinler-Sözlük
Mukim Sağır
Ankara,Türk Dil Kurumu,1995
14+436 s.

ede
Kardeş
Malatya
Malatya İli Ağızları, İnceleme - Metinler - Sözlük ve Dizinler
Cemil Gülseren
Ankara,Türk Dil Kurumu,2000
448+10 s.

ede
Büyük erkek kardeş
Kırşehir
Kırşehir ve Yöresi Ağızları, İnceleme-Metinler-Sözlük
Ahmet Günşen
Ankara,Türk Dil Kurumu,2000
506+24 s.

ede
Ağabey (Kadirli, Düziçi, Osmaniye bölgesinde)
Adana, Osmaniye
Adana ve Osmaniye İlleri Ağızları
Faruk Yıldırım
Ankara,Türk Dil Kurumu,2006
2 cilt

[narzis]

Trans / ikili olmayan kişilere atıfta bulunursak bu kelimeler nasıl değişir? Örneğin, erkek kardeş "o" olarak anılmak istiyorsa ...