Böyle Qemal olmaz! - (K) Krizi

[Le Qabaq]

(K) Krizi
Ata'nın teşvikleri ile encümen ''alfabe raporu'' üzerindeki çalışmalarına hız vermişti. Azaların
önünde, İtalyan Fransız, İngiliz, Alman, İspanyol, Portekiz, Rumen, İsveç, Fin, Macar, Polonya,
Çekoslovak, Hırvat, Arnavut alfabeleri seriliydi. Avrupa milletleri, Latin alfabesini benimsemişler
fakat az da olsa değişiklikler yapmışlar, daha çok bazı harfleri birleştirmek suretiyle dillerine uygun
sedaların temine gayret sarfetmişlerdi. Bütün bu farklar teker teker ele alınıyordu. Bizde nasıl
olacaktı? Kâzım ''K'' harfi ile yazılamaz, değişik bir şekil bulmak icap edecek diyenler vardı.
Fransız alfabesindeki (Q q) harfi mi (Kü) manasına alınacaktı? Yoksa (Kh) birleştirilmesi mi kabul
edilecekti? İşte bu (K) krizi encümen çalışmalarını çıkmaza sürükler gibi olmuş. Atatürk'e hemen
başvurulmuştu. Encümen azalarından Falih Rıfkı Atay, krizin nasıl çözüldüğünü şöyle anlatıyor:
- Mustafa Kemal bizi dinledikten sonra eline kâğıt kalem aldı. Evvela (Kemal) ve sonra (Qemal)
yazdı. Her iki kelimeye de baktıktan sonra, böyle (Qemal) olmaz diyerek bunu karaladı. K krizini
atlatmıştık. Yalnız (Kh) tertibi bir müddet kullanıldı. Atatürk halkla temasında bunun yarattığı
güçlükleri de bizzat görerek, (Kh) tertibini de terketti, en basit şekle varıldı.
turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/kitap/ozerdim.pdf

[fankibiber]

Bence bu saçmalık, hurafe.


K ile Q'nün farkını gençlik yıllarından beri Fransızca bilen Atatürk'üñ bilmemesine olanak yok. Böyle bir durumuñ konu edildiğini bile sanmıyorum.

bu arada bir (q-kü) harfi tehlikesi atlattık. biz türkçe kelimelerde (k)nın ince seslilerle daima (k), kalın seslilerle (ka) okunduğunu düşünerek (q-kü) yü alfabeye almamıştık. ben yeni yazı tasarısını getirdiğim günün akşamı kazım paşa (özalp) sofrada:- ben adımı nasıl yazacağım? "kü" harfi lazım, diye tutturdu.atatürk de:- bir harften ne çıkar? kabul edelim, dedi.böylece arap kelimesini türkçeleştirmekten alıkoymuş olacaktık. sofrada ses çıkarmadım. ertesi günü yanına gittiğimde meseleyi yeniden ata'ya açtım. atatürk el yazısı majüsküllerini bilmezdi. küçük harfleri büyültmekle yetinirdi. kağıdı aldı, kemal'in baş harfini küçük (kü)nün büyütülmüşü ile, sonra da (k)nın büyütülmüşü ile yazdı. birincisi hiç hoşuna gitmedi. bu yüzden (kü) harfinden kurtulduk. bereket atatürk (kü)nün majüskülünü bilmiyordu. çünkü o (k)nın büyütülmüşünden daha gösterişli idi....

Atatürk'üñ büyük harfleri bilmeyeceğini öñe sürmek kadar gerzekçe bir varsayım olamaz.

[Türkçe]

Varsayım değil; Mustafa Kemal'in "qemal" yazdığını kendi gözleriyle gören Falih Rıfkı Atay, Atatürk'ün yaşamı ile ilgili birçok bilgileri bulabileceğiniz Çankaya adlı betiğinde bu olaya yer vermiş. Atatürk'ün Latin damgalarıyla yazdığı el yazısında büyük-küçük damgalar konusunda düzensizlik olduğu da görülüyor. Örneğin tümce içinde f ma k damgalarını büyük damga gibi yazdığı görülüyor.

[D. Can Aktan]

Atatürk gibi ileri düzeyde Fransızca bilen birisinin (okuduğu okullarda latin el yazısı öğretilmediyse, ki bu da o dönemde çok düşük bir olasılık) el yazısı harflerini bilmemesi mümkün değil.

Çankaya'yı okudum, Falih Rıfkı bu konuda inandırıcı değil. Bunu anlamanın en iyi yolu, Atatürk'ün kendi el yazısı örnekleri ile okuduğu okullardaki Fransızca ders müfredatlarına bakmak.

[Temirbek]

Falih Rıfkı uydurmuş. Arkadaşların da değindiği gibi Fransızca bilen birinin büyük damgaları bilmemesi olanaksızdır. Bu konu, yañlış anmıyorsam A Haber adlı yayınarkında tv kanalında Eski Defterler adlı bir izlencede tv programı de konuşulmuştu. Tarihçi Hakan Erdem bu uydurma-hurafeyi o oturumda kanıtlarıyla çürütmüştü, Atatürk'ün el yazısından örneklerle "büyük damgaları bildiğini ve kullandığını" göstermişti. Hakan Erdem de tıpkı arkadaşların da dediği gibi Fransuızca bilen birinin büyük Latın Damgalarını bilmemesi gibi bir durumun zaten mantıken olanaksız olduğunu vurgulamıştı.

Öte yandan Arap Damgalarıyla Kemal yazarken qaf değil kef kullanılır > كمال /kemal/. Demeli yâni Latın Damgalarıyla yazarkan da k ile Kemal biçiminde yazılır, Qemal biçiminde değil. Öñcüleyin zâten Arap Damgaları da, Latın Damgaları da < Fenike Damgalarından gelirler, özgün değildirler ve sak dikkatli bakarsañız q (ka) damgası ile Arap qaf'ı biçim olarak da aynıdır, Latınlar dik, Araplar yatık yazmışlar.

[Türkçe]

Öte yandan Arap Damgalarıyla Kemal yazarken qaf değil kef kullanılır > كمال /kemal/. Demeli yâni Latın Damgalarıyla yazarkan da k ile Kemal biçiminde yazılır, Qemal biçiminde değil. Öñcüleyin zâten Arap Damgaları da, Latın Damgaları da < Fenike Damgalarından gelirler, özgün değildirler ve sak dikkatli bakarsañız q (ka) damgası ile Arap qaf'ı biçim olarak da aynıdır, Latınlar dik, Araplar yatık yazmışlar.

Ayrım Bazı dillerde q ince k sesi için kullanılıyor; örneğin İspanyolcada ca, ca, cu ile ka, ko, ku sesleri gösteriliken que, qui ile ke, ki sesleri gösterilmektedir. Kemal'in Qemal biçiminde yazılacağı düşüncesi de olasilikla Fransızcanın yazım biçimine dayalıdır. Kemal adını Fransızcanın yazım biçimine göre yazmaya kalkarsanız Quémal biçiminde yazabilirsiniz sanıyorum. Dolayısıyla burada sözün Arap damgaları ile kefli yazılması ma ve çeviriyazı transkripsiyon da k damgası ile gösterilmesinden ayrı bir durum söz konusudur.

[Türkçe]

Falih Rıfkı uydurmuş. Arkadaşların da değindiği gibi Fransızca bilen birinin büyük damgaları bilmemesi olanaksızdır.

Bayka dikkat et rsanız "atatürk el yazısı majüsküllerini bilmezdi" diye bir söylem ifade var. Bu "Atatürk büyük damga harf ları bilmezdi" anlamına gelmiyor. Olasılıkla betik kitap lerde kullanılan büyük damgaları biliyordu.

[D. Can Aktan]

Bayka dikkat et rsanız "atatürk el yazısı majüsküllerini bilmezdi" diye bir söylem ifade var. Bu "Atatürk büyük damga harf ları bilmezdi" anlamına gelmiyor. Olasılıkla betik kitap lerde kullanılan büyük damgaları biliyordu.

1. Temirbek'in de dediği gibi A Haber adlı yayınarkında  Eski Defterler adlı bir izlencede de konuşulmuştu. Tarihçi Hakan Erdem bu uydurma-hurafeyi o oturumda kanıtlarıyla çürütmüştü, Atatürk'ün el yazısından örneklerle "büyük damgaları bildiğini ve kullandığını" göstermişti.

2. Yakın zamanda okuduğum Handwriting of the 20th Century (Yirminci Yüzyılın El Yazısı) adlı bir kitapta, kıta avrupasında ve kıta avrupası eğitim sistemini benimsemiş ülkelerde 20. yüzyılın sonuna kadar el yazısı majiskül biçimlerinin de öğretildiği yazıyor.

Atatürk'ün el yazısı majisküllerini bilmediğini kanıtlayabilmek için, daha önce de söylediğim gibi Atatürk'ün kendi el yazısı örnekleri ile okuduğu okullardaki Fransızca ders müfredatlarına bakmak. Yüzde yüz emin olamam, niçin ki çünkü tarih içinde yüzde yüz emin olmak yoktur, ancak Falih Rıfkı'nın bu konuda işkembeden atması daha doğru bir olasılık.

[Türkçe]

M. Kemal'in el yazısıyla Fransızca yazdığı yazılar bulmak kıyın zor değil. Google'da Madame Corinne diye aratınca çıkıyor.

[QONAQ]

"Yalnız (Kh) tertibi bir müddet kullanıldı."

[Bi50likdaha]

"Yalnız (Kh) tertibi bir müddet kullanıldı."

Oradaki daha çok yani yazının tam olarak nasıl kullanılacağının oturmamasına benziyor.
İmkan, a yumuşak a imkyanı yoktur gibi söyleniyor ayrıca yok-tır yazılmış.

[Jakoben]

Esenlikler.

Bu konuda benim fikrim bir ara q harfi kullanıldı ama daha sonra terk edildi. Nedeni ise şuydu q harfinin karşılayacağı sesi tamamen unutturmak ve onun yerine k'nin sağladığı sesi koymak. Böylece bazı sesleri öldürmüştür olacaktı. Aynı fikrim genizcil n yani ñ sesinin de öldürülmesini istiyordu, bu yüzden eklemedi. Tabi bunlar kişisel tahminlerimdir.

Saygılarımla.

[datadeveb]

Esenlikler.

Bu konuda benim fikrim bir ara q harfi kullanıldı ama daha sonra terk edildi. Nedeni ise şuydu q harfinin karşılayacağı sesi tamamen unutturmak ve onun yerine k'nin sağladığı sesi koymak. Böylece bazı sesleri öldürmüştür olacaktı. Aynı fikrim genizcil n yani ñ sesinin de öldürülmesini istiyordu, bu yüzden eklemedi. Tabi bunlar kişisel tahminlerimdir.

Saygılarımla.

Elifbâ damgalarıyla ö gibi sesler ortak damgalarla gösteriliyordu. Unutuldu mu? Bu görüşler yersizdir. Ünlüleri damgalarda göstermeyenler ünsüzleri birden çok türde kullanıyorlar. Bu kadar kolay bu iş...

A, U, I, O ünlülerini gören ünsüzler KALIN OKUNUR! Ünsüzleri ince okumaya kalkışırsanız Aa, Uu, Iı, Oo'lar gider Ââ, Ûû, Îî, Ôô'lar gelir. Örnek: Mentol değil mentôl. Ünsüzler ünlü yüzünden inceliyor.

1930'lar. İstanbul ağızı. Kadar sözcüğünün söylenişini işitebilirsiniz.

İzleyin youtube.com

[Jakoben]

Esenlikler.

Bu konuda benim fikrim bir ara q harfi kullanıldı ama daha sonra terk edildi. Nedeni ise şuydu q harfinin karşılayacağı sesi tamamen unutturmak ve onun yerine k'nin sağladığı sesi koymak. Böylece bazı sesleri öldürmüştür olacaktı. Aynı fikrim genizcil n yani ñ sesinin de öldürülmesini istiyordu, bu yüzden eklemedi. Tabi bunlar kişisel tahminlerimdir.

Saygılarımla.

Elifbâ damgalarıyla ö gibi sesler ortak damgalarla gösteriliyordu. Unutuldu mu? Bu görüşler yersizdir. Ünlüleri damgalarda göstermeyenler ünsüzleri birden çok türde kullanıyorlar. Bu kadar kolay bu iş...

A, U, I, O ünlülerini gören ünsüzler KALIN OKUNUR! Ünsüzleri ince okumaya kalkışırsanız Aa, Uu, Iı, Oo'lar gider Ââ, Ûû, Îî, Ôô'lar gelir. Örnek: Mentol değil mentôl. Ünsüzler ünlü yüzünden inceliyor.

1930'lar. İstanbul ağızı. Kadar sözcüğünün söylenişini işitebilirsiniz.

İzleyin youtube.com

Esenlikler.

Osmanlı elifbası yeni kaldırılmıştır, elbette eskide olduğu gibi okuyacak kişiler çünkü alışkanlıklar bir günde terk edilemez.

Elbette dediğiniz gibi de sonra gelen ünlü o ünsüzü de bir miktar değiştirir. Ama Araplar da olduğu gibi kesin k seslerinin ayrımını yapmayız.

Ayrıca Atatürk bir günde Latin alfabesi de getirmemiştir. Atatürk getirmeden önce de gazetelerin çoğu zaten kendi oluşturduğu Latin alfabesi kullanmaya başladı. Yani bu gazetelerin içinde kapalı e sesi de vardı, q sesi de vardı, hırıltılı h sesi de vardı, genizcil n sesi de vardı. Yani Atatürk bu harflerinin çoğunun farkındaydı. Bu harfleri bilerek alfabeye almamıştır çünkü bazı seslerin ilkel olduğunu düşünüyordu ve Türkçede kullanılmasını uygun bulmuyordu. Atatürk'e yıllar önce Latin alfabesine geçelim demiştir ama Atatürk bekleyelim demiştir. Yani bu alfabe getirilirken ivedi olunmamıştır, ince elenip sık dokunulmuştur.

Saygılarımla.

[datadeveb]

Yazdığımı iyi okuyunuz. Söz ettiğiniz kalın K dilimizde işliyor. İstanbulda işittiğiniz kalın k öbürleriyle karşılaştırıldığında kalın değilmiş gibi gelebilir. Ancak ağızın içinde bu K da kalındır. Öbürlerine göre ince, cılız kalması onu kalınlıktan çıkarmıyor. Kural kolay. Aa, Oo, Uu, Iı gören ünsüzler KALIN OKUNUR.

Günümüzden örnek mi istiyorsunuz?

İzleyin youtube.com