ampul, avize, lamba

[Tansık]

''Lamba'' demekle ''ışıkarmudu'' demek arasında hiçbir fark yok, kanımca. Ayrıca, bir sözcüğün ağızlarda karşılığı varsa, yeni bir türetim es geçilmeli bence.

[ingichka]

''Lamba'' demekle ''ışıkarmudu'' demek arasında hiçbir fark yok, kanımca. Ayrıca, bir sözcüğün ağızlarda karşılığı varsa, yeni bir türetim es geçilmeli bence.

Maksat biraz da Macarca ile yakınlık kurmak.

[ingichka]

''Lamba'' demekle ''ışıkarmudu'' demek arasında hiçbir fark yok, kanımca. Ayrıca, bir sözcüğün ağızlarda karşılığı varsa, yeni bir türetim es geçilmeli bence.

Maksat biraz da Macarca ile yakınlık kurmak.

+ Kelimenin anlamını at iken armut yapmıyoruz (:

[Temirbek]

Evet, Kırgızcadakı almurut < al + murut bileşimiymiş gibi bir izlenim uyandırıyor. Ayrıca al + mula > alma da var. Belki eski devirlerdeki bir *mu- kökünden > *mur, *murut, *mula gibi türemeler olmuş diye düşünülebilir. Ancak sözcüğün m- ile başlaması düşündürücü belki daha da eski biçimlerini *bu- gibi düşünürsek, tüm bu türemelere mantıklı birer añlam verebilirsek, kurgumuz doğru olabilir.

Şöyle bir zorlama denemesi yapabilirim bu- "kokmak" diye bir eylemimiz var (burun, burcu, buram buram) Ana Altayca *bur- "kokmak, rayiha yaymak" (geçişli) > *burut "kokulu meyve, armut"(?) > *alburut (?) > almurut ~ > *bul- "kokmak" (edilgen) > *bula "kokulu meyve" (?) > *albula (?) > almula ~

Fenâ hâlde salladığımın farkındayım Ancak Farsça olduğu savlanan amrûd için herhañgı bir köken açıklaması yoktur, "Farsça" deyip geçiyorlar, ancak kökü nedir? Ben hiç değilse iyi kötü birşeyler denedim

[Türkeröz]

"Güncel Türkçe Sözlük
lamba anlamı
is. (la'mba, l ince okunur) 1. Petrol gibi yanıcı bir madde yakarak veya elektrik akımıyla içindeki teller akkor durumuna geçerek ışık veren alet: "Bir gaz lambasının ışığında önüme serdiğim haritayı tetkik ediyordum." -Y. K. Karaosmanoğlu. 2. Radyo ve televizyonlarda kullanılan, havası boşaltılmış veya içine düşük basınçlı bir gaz doldurulmuş cam, seramik veya çelikten ampul. 3. Kapı, pencere kenarlarına açılan, genellikle dik açılı girinti."

BSTS / Aydınlatma Terimleri Sözlüğü
akkor lamba anlamı İng. incandescent (electric) lamp Alm.Glühlampe Fr. lampe (électrique) à incandescence
Işık üretimi, elektrik akımı geçmesi ile akkorlaşan bir cisim aracılığı ile elde edilen lamba.

akkorlu

lamba

[cingelek]

bomcuk El feneri ampulü. (Alıkoy *Çaycuma -Zonguldak)
baca Lamba. (-Sinop)
bılkıl (II) Küçük el lambası. (*Gürün -Sivas)
cam (III) 1. Lâmba şişesi. 2. Lamba haznesi. (Güveçlik, Honaz -Denizli)(-Giresun)
camlı ışık Lamba. (Şehmusa, Şehli *Piraziz -Giresun)
cıla Lamba. (*Nazimiye -Tunceli)
cin (V) İdare lambası: (*Mecitözü -Çorum)
cingaz (I) Küçük lamba. (*Bartın -Zn)
dındık (III) 2. Küçük, şişesiz gaz lambası, idare. (Kesrik -Sivas)
dikmen (IV) Basit lamba. (*Ladik -Samsun)
ılıklık [ılıkma, ılıkman][ılıkma][ıhkman] İdare lambası. (-Ankara)(Alihoca *Zile -Tokat)(*Sungurlu -Çorum)
ışıkça Işık veren araç, mum, lamba, vb. (Afşar aşireti, Paza-rören *Pınarbaşı -Kayseri)
ışıklık Lamba. (*Antakya ve çevresi -Hat.)
ışılgı [ışılık, ısıtın, ıslak (III)][ışılık][ısıtın][ıslak (III)] 1. Ateş, lamba vb. şeylerden gelen ışık. 2. Lamba. (*Eğridir ve köyleri, -Isparta; *Anamur -İçel; Ceylan *Fethiye -Muğla)(Bağyaka*Finike -Antalya)(-Afyonkarahisar)(-Balıkesir)(*Havza -Samsun)
ilekmen [iligmen][iligmen] İdare lambası. (*Çorlu -Tekirdağ)(-Burdur)
likmen [hlunan (II), likmen, ulunan -l, lükmen][lıkman (II)][likmen][likman -1][lükmen] Tenekeden yapılmış idare lambası, kandil.
ölünkörü (II) Küçük lamba, idare lambası Kılıç *Keçiborlu -Isp. (Kılıç *Keçiborlu -Isparta)
ösüz (II) [öşöş (II), öysüz][öşöş (II)][öysüz] Küçük gaz lambası, idare lambası. (Göynük -Bolu)(Alpağut, iğneciler *Mudurnu -Bolu)(Atçak *Nallıhan -Ankara)
öz (III) Lamba, fener vb. (Haliliye *Ceyhan -Adana)
üfürgirik Küçük gaz lambası. (-Sv. ve çevresi; -Ky. ve çevresi)
yağdaç Lamba. (*Anamur köyleri -İçel; Başkumak *Manavgat -Antalya)

[cingelek]

''Lamba'' demekle ''ışıkarmudu'' demek arasında hiçbir fark yok, kanımca. Ayrıca, bir sözcüğün ağızlarda karşılığı varsa, yeni bir türetim es geçilmeli bence.

Maksat biraz da Macarca ile yakınlık kurmak.

Macarcada ampul anlamına gelen kelimeler:
égő (yanar)
villanykörte (elektrik armudu: yaldırayık kertme[si], çıngı kertme[si])
izzó (yanar)

[Gökkurt]

ışıç

ampül

[Gökkurt]

ışıç yuvası

duy

[toorku]

ışılak

lamba

ışıldak

lamba

avize farsça avihten fiilinden geniş zaman haliden üretme yani asmak eyleminden asılı olan nen

asmalık

avize

asılak

avize

[birtancazin]

Lamba ile ilgili yerel pek çok örnek verilmiş ışılgı içlerindeki en iyisi ve kurallısı.
Projektör... Işıldak
Lamba... Işılgı
Far... Yalgı
Florasan... Akışılgı
Bununla birlikte verilen yerel örneklerden türlerine göre adlar yeğlenebilir.
El feneri... El çakarı
Fener... Çakar
Yakmak yanmak yaldız yıldız alev alaz yıldırım yabıldak ışık hep istim kökten
Ayrıca balkımak parlamak kesik kesik parlamak demem
Işıkla işaret vermek anlamında balkımak,
Yakamoz anlamında balkış (genel anlamda ışıltı ancak doğal olay için balkış)
Işıklı işaret için balkımaç denebilir.
Ampul için aymak denebilir.
Farın ampulü yanmış.... Yalgının aymağı işlemez olmuş, bozulmuş,... Yanmak iki türlü kullanılıyor ki bana saçma geliyor.

[Türkeröz]

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü
ışlak anlamı
Parlak.
*Acıpayam -Denizli
Karpuzlu *Çine, Pirlebey *Nazilli, Eymir *Bozdoğan -Aydın
*Ödemiş ve köyleri -İzmir
*Mustafa Kemal Paşa -Bursa
*İskilip -Çorum
Karahalil *Havza -Samsun

ışlak anlamı
Göz.
-Kastamonu ve çevresi

ışlak anlamı
Lamba.
*Havza -Samsun

[bensay]

yıllar, yıllar önce "avize" için "ışıldız" demiştim, bugün de diyorum