reaktör

[datadeveb]

tepkilmek ile tepkinmek arasındaki anlam doğrulması konusunda ayak üstü belirginliğim yok demiştim. Getirdiğim eklerin doğru olduğu konusunda kuşkuya düşürüyordunuz beni neredeyse. Tepkilmek eyleminin ne anlama geleceği konusunda ikilemim vardı. Şimdi tepkinme sözcüğünün geçtiği bir örnek aktarıyorum.

---

denklem İng. equation
Bir kimyasal tepkinmeye giren, çıkan ve ara basamaklarda yer alan özdeklerin değişimlerini nicel olarak gösteren anlatım türü.

BSTS / Kimya Terimleri Sözlüğü 1981

---

Tepkilmek eylemine gelince... addan eylem yapan ek > -l getirilirse tepki-l- olur.

tepki
isim
1. isim Bir cismin kendini iten veya sıkıştıran başka bir cisme gösterdiği karşı etki, aksülamel, reaksiyon
2. Herhangi bir etkiye cevap olarak doğan, genellikle olumsuz söz veya davranış
"Seyircilerin şaşkınlığı geçince tepkisi başladı." - H. Taner
3. Karşılık verme

Bu konuda tepkilmek sözcüğünün anlam tanımlamasını ayak üstü yapamamıştım. Tepkilmek eylemine şimdilik şunu söyleyebilirim.

Anlam önerisi:
Tepkilmek: Durgun yapısına karşı tepki gösteren/gösterebilecek etkiler altında tepkime/tepkinme göstermesi.

Bu durumda şu öneri doğmaz mı?

öñeri tepkiltici

reaktör

Saygılarımla.

[Oktay D.]

Hem édilgenlik çatı eki -L- getiriyorsuñuz hem de étken bir añlam yamıyorsuñuz. Daha bir öñceki iletimde size söyledim, ekleriñ işlevlerini araştırmadan rastgele yazmayıñ.

[bensay]

Oysa tépki— sözcüğü *tepik— diye bir eylemden gelemez

"tepik-" eyleminin türetilemez olmasını biraz açar mısınız

[datadeveb]

Hem édilgenlik çatı eki -L- getiriyorsuñuz hem de étken bir añlam yamıyorsuñuz. Daha bir öñceki iletimde size söyledim, ekleriñ işlevlerini araştırmadan rastgele yazmayıñ.

Tanımım da bir sıkıntı göremedim.

eğri > eğrilmek
doğru > doğrulmak
sayı > sayılmak
tepki (reaksiyon) > tepkilmek

Anlam önerisi:
Tepkilmek: Durgun yapısına karşı tepki gösteren/gösterebilecek etkiler altında tepkime/tepkinme göstermesi. (Yani tepki durumunda değil iken tepki durumuna geçiyor olarak anlaşılmasını bekliyordum).

Örnek tümce
"Bir yanda kendince oturan amca üzerine gelen aracı görünce tepkilerek adama bağırdı. Tepkildiğinde yaptıklarını görmeliydin."

Anlamı elimden geldiğince doğru yapmaya çalıştım.

[datadeveb]

Oysa tépki— sözcüğü *tepik— diye bir eylemden gelemez

"tepik-" eyleminin türetilemez olmasını biraz açar mısınız

tepmek > tepik (bu ad oluyor)
kaçmak > kaçık
saçmak > saçık
etmek > edik
durmak > duruk

eğer tep diye bir ad varsa tepikmek türerdi. > bir > birikmek

[bensay]

eğer tep diye bir ad varsa tepikmek türerdi. > bir > birikmek

eylemlere ulanan bir pekiştirici -Ik- eki de söz konusu, bu nedenle tep- >tepik- olamazlığının yapısal engeli nedir onu öğrenmek istemiştim

[datadeveb]

eylemlere ulanan bir pekiştirici -Ik- eki de söz konusu, bu nedenle tep- >tepik- olamazlığının yapısal engeli nedir onu öğrenmek istemiştim

İlk kez duyuyorum. Bu konuyu ilgili bir başlık altında irdeleyelim mi? Nedir ne değildir varsa gerçekten bakmak isterim. Siz açarsınız konuyu... Konudan sapmayalım.

[TürkçeSözlük78]

Tepmek eyleminden türettiğiniz tepik (tepük) sözcüğü zâten futbol demek değil mi hocam? Futbol (tepik) bir ad olduğundan dolayı -mAk alamaz.

[hskizilcik]

Tepkir

[TürkçeSözlük78]

Tepkir sözcüğünü daha önceden duymuştum, bu sözcüğü önceden türettiğimi bile diyebilirim. Eskiden sözcüğe ne anlam yamamıştım bilmiyorum ancak reaktör için sıkıntılı görünmedi.