oruç

[ulduzéver]

öñeri gündözüm

oruç

[bensay]

Toksunmak (kendini tok gibi görmek/duyumsamak) tabanı üzerinden de türetim düşünülebilir

[birtancazin]

Gündözüm, kaynak nedir, merak ettim.. İlginç geldi.

[birtancazin]

~ Sogd *rōçag oruç tutma (= OFa rōzak a.a. ) < Sogd rōç gün → ruz

Gündözümü ile bu oruç sözünü oluşturan gün arasında anlamsal ilintiyi kurmaya çalışıyorum ancak anlayamadım, açıklar mısınız?


oruç, -cu Far. r°ze
a. 1. din b. Tanrı'ya ibadet amacıyla yeme, içme vb. şeylerden belli bir süre veya biçimlerde
kendini alıkoyma: “Eh, biz her vakit duamızı, orucumuzu eksik etmeyiz, çok şükür!” -N. Cumalı. 2. mec. Çok sevilen veya istenen şeylerden uzak durma.


Ben bundan özünü / nefsini birtakım yalnıksal gereksinimlerden ve kötü edimlerden uzaklaşma, kendini tutma ve korunma anlamı çıkarıyorum..



sakınmak
(-i, -den) 1. Herhangi bir korku veya düşünce ile bir şeyi yapmaktan uzak durmak, içtinap etmek: “Bıçak kemiğe dayandı mı başkaldırır, canını sakınmaz, hakkını ister.” -A. Ağaoğlu. 2. Olabileceği düşünülen kötülüklere karşı önlemler almak. 3. Korumak, esirgemek, gözetmek: “Kendini tramvay ve otomobil tehlikelerinden sakınarak yürüdü.” -H. R. Gürpınar.

Güncel Türkçe Sözlük
sakınmak
bk. sahınmak

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü
sakınmak
1. Uzaklaşmak. 2. Saklamak, riayet etmek, muhafaza etmek. 3. Esirgemek.


Sakınç.. Oruçlu (korkunç, gülünç, ilginç, kıskanç),

Sakınçlık... Oruç, oruçluluk

Sakınçlık Ayı... Ramazan ayı

Sakınç.. Kendini koruyan, uzaklaştıran... Oruç tapımıyla çok uygun düşüyor...


Sakıncım, sakınç mısın?
Sakınç olmak, oruç tutmak, oruçlu olmak

Sakınçlık kılmak.. Oruç eda etmek, tutmak


Sakınçlık bozmak, sakınçlık açmak, sakınçlığa oğranmak...

[Türkeröz]

öñeri öğünsüzlük, öğünyemezlik, öğünarası

oruç

öñeri öğünsüzlüklü, öğünsüzlü

oruçlu

öñeri öğünsüzlük tutmak, öğünsüz geçirmek, öğünarası yapmak

oruç tutmak

[ulduzéver]

Gündözüm, kaynak nedir, merak ettim.. İlginç geldi.

2 yıldan soñra bu başlığa girdim géç de olsa yazayım hiçbir kaynağı yoktur gün + döz- "sabrétmek" diye uydurma bir sözcük

Bu arada sakınç sözcüğü yükünç ile aynı yapıda olarak güzel geldi bana.

[Boraan]

Sakınç haramlar ve günahlar için kullanılabilir ancak çünkü muttaki Kuranda sakınan kişi demek, oruç Farsça ruz (gün) sözcüğünün Türkçede bozulması ile oluşmuş gün tutmak bir nevi...

[ulduzéver]

Oruç ayında zâten harâmlardan ve günâhlardan da sakınılır, yalñızca yémekten değil.

[bensay]

Oruç ayında zâten harâmlardan ve günâhlardan da sakınılır, yalñızca yémekten değil.

uygulamada durum bana biraz tersi gibi geliyor, gönüldaşım

[ulduzéver]

Oruç ayında zâten harâmlardan ve günâhlardan da sakınılır, yalñızca yémekten değil.

uygulamada durum bana biraz tersi gibi geliyor, gönüldaşım

Tersi dérken nasıl ya'ni añlayamadım

[bensay]

takılmaca şaka olsun diye yazmıştım gerçekte, ancak gerçek payı da yok değildi, sahur iftar arası aç, susuz kalma oruçta en belirgin özellik, bir inançlının değmeleyin her zaman sakınçlı olması gerektir önsül zaten . Sonra bu aç, susuz kalma oldukça önemsenirken, öbür yazıklardan günahlardan sakınmanın oruçlu kişilerce pek önemsenmediği de görülebilmektedir. Ancak gene de sizin de düşündüğünüz gibi açlık, tokluk üzerinden bir karşılıklandırma işin özüne, kuramına aykırı. "sakınç" bence "takva" için iyi bir karşılık olur, oruç için geldiğim son nokta ise artıklağı fazla alt üst aramadan, derin anlamlara girmeden farsçadaki karşılığından esinlenerek "gün" üzerinden "günem" gibi bir sözcüktür, oğurla zamanla içeriğini doldursun.

[ulduzéver]

Söyledikleriñize katılıyorum. Gün sözcüğü daha kolayca çağrışım yapabilir.

[Türkeröz]

öñeri açnansusuzluk, açsusuzluk, aç susuzluk

oruç

öñeri açnansusuz geçirmek, aç susuz geçirmek

oruç tutmak

öñeri açnansusuz, açsusuz, aç susuz

oruçlu

öñeri açnansususuzluğa son verme

iftar etme

öñeri açnansusuzluğu bitirmek

iftar etmek

öñeri açnansusuzluk öğünü

sahur

öñeri açnansusuzluk öğünü yapmak

sahur yapmak

öñeri açnansusuzluk öğününe kalkmak

sahura kalkmak

[ulduzéver]

Günéy Azerbaycanda obaşdan "sahur vakti", obaşdanlıq sahur yémeği démek. Obaş sözcüğü Kuzéy Azerbaycan ağızlarında "seher" añlamında.
Soñdaki dan bölümü "tan" sözcüğü mü yoksa +dAn eki mi pek açık değil.

[bensay]

obaş biçimiyle de geçiyor sözcük, +dAn söz konusu olmalı "sabahtan, akşamdan gibi"

obaş
Gün doğmadan, sabaha karşı (zaman): Obaştan kalkıp yola düştük.
*Iğdır, *Çıldır,*Arpaçay Kars
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü