olumsuzluk eki -ma yazım kuralına yönelik

[datadeveb]

Selamun aleykum. Esenlikler merhabalar yerine , mutluluklar.

İletişim çağındayız ve yazaç yazı karakteri lı iletişim hiç olmadığı kadar yaygın. Konuşmada olumsuzluk ekini ayırt etmek çocuk oyuncağıdır. Ancak konuşmada yapılan ses vurguları yazıda ayırt edilemez durumdadır. Çünkü olumsuzluk eki olan -ma öte yandan eylemi ad yapan eklerdendir. İşte bu durum yazışmalarda ara sıra yanlış anlamaya neden olabilecek durumlara neden olur duruma gelmiştir.

Örnek vermek gerekirse.

Gülünçlük yapma.

Şimdi bu tümceden iki anlam çıkar. Birisi olumsuzluk ekinden dolayı anlam, öbürü ad anlamı.

Önerim

---

Olumsuz anlamı vermek istediğimizde yazım şöyle olmalı.
"Gülünçlük yapmaa"

Öbür durumlarda
"Gülünçlük yapma" olarak yazılmaya sarkıt devam edebilir.

Yalnızca bir "a" yazacı fazladan ekliyoruz. Karışıklığın önüne geçiyoruz.

Saygılarımla.

[TürkçeSözlük78]

Bu dediğinizin olmasının nedeni doğru anımsıyorsam dilbilimde "ton (ötüm)" denilen olay idi. Aynı yazılan bir sözcük bir sürü ses ötümü ile farklı anlama gelecek biçimde okunabiliyor yâni. Örneğin "Ha" sözcüğünü şöyle okuyabiliriz:
"Ha?" (şaşırma anlamı)
"Haaaaaa" (bir şeyi zar zor anladığımız anlamı, "aydınlanma")
"Ha" (seslenme olarak kullanılabilir, "ha seni diyordum" gibi örneğin)
...

Biraz argoya kaçacak ancak "lan" sözcüğünü de böyle bir sürü şekilde kullanabiliriz.

[datadeveb]

Başka açıdan bakmışsınız. Değişik bakış açısı olsa da örtüşük sonuca varıyoruz.

Okullarda olumsuzluk eki anlatılırken yazımı -maa, -mee biçimindedir. Nedeni yazıda ad yapan -ma eki ile karışıp yanlış anlaşımları önlemek amacıyladır. Öte yandan olumsuzluk vurgu olarak uzatılarak yazılabilir.

Diye açıklama yazılabilir.

Diğer türkçelerde son ekte bu vurguyu bazı sözcüklerde yapıyorlar. Biz olumsuzluk ekini yazarken böyle alıştırabiliriz insanları.

[TürkçeSözlük78]

Yazımını değiştirmek kadar saçma bir şey yok, tümceden ne anlama sâhip olduğu genellikle anlaşılıyor. Ayrıca bir a/e fazladan koymak uydurukça bir şey üretmek gibi bir şey. Nedensizce öyle bir şey yapılmaz. Okullarda da +mAA diye bir şey öğretilmiyor. Olumsuzluk eki ve ad-eylem (isim-fiil) "mA" farklı şeyler ancak yazımları aynı o kadar.

[datadeveb]

Tümceyi öyle bir kurmuşum ki sanki -mAA biçiminde anlatılıyor gibi olmuş. Ben kurallaşınca şöyle öğretilmesi gerekir anlamında yazmaya çalışırken değişik bi şey olmuş.

İkincisi önünüze gelen her şeye uydurukça demeyin. Bu bir gereksinim. Olumsuzluk eki öyle yerlere denk geliyor ki karışıyor.

Yazımda ayrı göstermek gerek. Konuşurken olumsuzluk eki belli olur. Neden. Büyük olasılıkla olayın içindesindir. -mA ekini duyunca onu ayırt edersin. Yazı da bu bazı yerlerde sorun çıkarıyor.

ya da hiç olmadı şöyle yazılmalı

olumsuzluk eki alan > yapma', konuşma'

[Türkeröz]

"Çok konuşma!"

Böyle sonuna ünlem koyabilirsiniz.

[datadeveb]

"Çok konuşma!"

Böyle sonuna ünlem koyabilirsiniz.

Bu yöntemlerden biri. Çoğu yerde sorunu ortadan kaldırır. Tümce arasında olası bir durum için ' yazmacını kullanabiliriz.

[datadeveb]

Olumsuzluk ekini -mağ biçiminde de yazabiliriz. Hiç olmaz ise ORTAK TÜRKÇE kuralı olabilir.

Eve gelmeğ! Oturmağ! Gibi...

[Oğuzosis]

Şimdi bu tümceden iki anlam çıkar. Birisi olumsuzluk ekinden dolayı anlam, öbürü ad anlamı.

Karışıklığın önüne geçiyoruz.

Epey göz ardı edilebilir bir "karmaşıklık". Konuşurken onsuz da ayrımı belli oluyor. Yazıda da hayli zorlamadıktan sonra karışıklık yaşanması çok zor.
Hele ki "Ortak Türkçe" umularak böyle bir değişikliğe gitmek hiç olmaz; "okumak", "okuyuş" ad-eylemlerinin "okuma"dan farkının olmamasının yanında, yerine göre çeşit çeşit kullanım da var. Böyle bir ayrımın gereği olmaz, yani.

[datadeveb]

Türkçe sözcüklere yoğunlaştıkça bu sorunla karşılaşmaya başladım. Öte yandan şu ara düşünüyorum. Bilişim alanı için bile olumlu bir kural olacak. Sonuçta bilgisayarda ayırt edilmesi daha belirgin yapılabilecek. Gelecekte yazılım dillerimiz yaygınlaşır ise bunda da yararını görürüz.

[mehmetö]

Türkçe sözcüklere yoğunlaştıkça bu sorunla karşılaşmaya başladım. Öte yandan şu ara düşünüyorum. Bilişim alanı için bile olumlu bir kural olacak. Sonuçta bilgisayarda ayırt edilmesi daha belirgin yapılabilecek. Gelecekte yazılım dillerimiz yaygınlaşır ise bunda da yararını görürüz.

datadeveb'e katılıyorum ancak bence grammerde değişikliğe gerek yok. Ben de bu sorunla yazılım ya da oyun çevrilerinde ara sıra karşılaşıyorum, yanlış eslemiyorsam hatırlamak Crysis'i Türkçe oynayan birini izlerken görmüştüm bi tane, ana karakter adamı kapmıştı ve ekranda basacağın düğmeyle şu yazı çıktı "Adamı atma" ancak oyun düğmeye basıp adamı atınca ilerliyor demeli "Adamı at" olmalıydı, bu sorun belki İngilizce yazıları oyun içinde görmeden, bağlamı anlamadan çevirmekten kaynaklanıyor olabilir (throwing the man>adamı atma). Karşıma çıkan eylemin adı mı yoksa yapmamamı söyleyen bir buyruk mu anlaması çok çetin değil ancak birkaç saniyeliğine düşündürüyor ve bu gecikme sorun yaratabilir mi (oyunda ya da başka) bilmeliyiz. Türkeröz'e ünlem belgi işaret sinde katılıyorum, yalnız olumsuz buyruklara koymak yeterdir bence, konu yazılımların insan yazılarını okuması veya başka şeyler yapmasına geldiğinde dilin kurallarını iyi bilip ona göre yazılımlamak şimdi türettim, yazılım yazmak anlamında gerek.

Kısaca, sorunun sebebinin genellikle çevirenin çevri üzerine çok düşünmemesi olduğunu düşünüyorum. Oyun ayarlarında "kenar yumuşatma"nın buyruk değil ad tamlaması olduğu, belirtme eki alırsa olumsuz olacağı anlaşılıyor ama daha önceki örnek gibi durumlarda sıkıntı oluyor, bir de androidte uygulama ayarları çevrilerinde: "X yapma" karşısında kutucuğu belgilersem x yapılacak mı yapılmayacak mıya takılınca İngilizce yapmak zorunda kalıyorum.

Bunun dışında biz yine de gördüğümüz çevrileri yazıp alalım not alalım ; anlatılmak istenen ne, çeviri ne, ne yanlış yapılmış örnekleyelim ve nite ne gibi, nasıl durumlarda nite yazılmalı belirleyelim

[Jakoben]

Esenlikler.

Gagavuz Türkçesinde dediğinizin tersi bir şekilde yazılıyor. Yani bakmaa mastar hali, bakma olumsuz emir. Söyleyişe gelince Gagavuz Türkçesi ve Türkiye Türkçesi ortak. Mastar halini söylerken sondaki a'yı, e'yi uzun söylüyoruz, olumsuz emir verirken kısa söylüyoruz.

Yani aslında söylenildiği gibi ve doğru şekilde yazanlar Gagavuz Türkleridir. Biz de onlar gibi yapmalıyız. Bakmaa eylemin mastar hali, bakma olumsuz emir şeklinde kısacası.

https://tr.wiktionary.org/wiki/bakmaa#Gagavuzca