su-, sumak

[datadeveb]

Selamun aleykum. Denk geldiğim eylemi diriltebiliriz diye düşünüyorum.

ETü: [ Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073]
ol aŋar boyın sūdı [[ona boyun eğdi], yüŋ sūdı [[yün eğirdi]] (...) suç [[bir yere çarpıp geri dönen şeyi anlatır]], kılıç suç kıldı [[kılıç bir şeye çarpıp kaydı]], er suç kıldı [[adam bir işi reddetti? emre uymadı?]]

eğ- ile su- arasındaki anlam ayınını gösterecek var mı?

[mehmetö]

"Suç" kısa ünlülü ve yansıma ses

Proto-Turkic: *suč-
Altaic etymology: Altaic etymology
Meaning: to flee, shy away from smth.
Russian meaning: убегать
Karakhanid: sučɨ- (MK)
Middle Turkic: suču- (Qutb.)
Comments: EDT 795. Cf. perhaps also *suč 'fault, avoiding to do smth.' (VEWT 431, EDT 794, ЭСТЯ 7).

suç in Kaş.'s first meaning Hap. leg.; his
second, metaph., meaning suggests that it may
be the origin of SW Az., Osm. suç (sic, not suc) 'a fault of action or omission, offense, sin'
Xak. xı suç onomatopoeic (hikaja) for (the
sound of) glancing off something ; hence one says kılıç suç kıldı: 'the
sword glanced off'; and one says er suç
kıldı: 'the man avoided accepting the thing'

D suçı:- Den. V. fr. suç in the sense of 'to
move to one side, shy away from something'.

"Su:-" ise uzun ünlülü

VU su:- Hap. leg.; basic meaning obscure.
Xak. XI ol anar boyu:n su:dı: inqada lahu wa xada'a 'he obeyed him and submitted';
and one says ol mana: yu:n su:dı: 'he sent (arsala) me hanks of wool to spin (li'l-fatl) Kaş. III 248 (su:r, su:ma:k).

"boyu:n su:dı"yı görünce daha önce yazışmalıkta gördüğüm "boy sunmak(pes/itaat etmek)" sözü esime düştü, acaba "sun-" ile "su:-" arasında bir bağ varmı baktım. "Sun-" eyleminde de ünlü uzunmuş:

Proto-Turkic: *sūn-
Altaic etymology: Altaic etymology
Meaning: to stretch, stretch out
Russian meaning: протягивать
Old Turkic: sun- (Orkh., OUygh.)
Karakhanid: sun- (MK)
Turkish: sun-
Tatar: son-
Middle Turkic: sun- (Pav. C., AH)
.......
Comments: EDT 834, VEWT 432, ЭСТЯ 7.

sun- originally Trans., 'to stretch out (one's
hand Acc.); to offer or present (something
Arc., to someone Dat.)'; later also Intrans.
'to stretch oneself out'.

"Sunmak" ilk anlamı kendi elini uzatmakmış (geçişli eylem), burdaki "n" dönüşlülük çatısı olabilir düşünüyorum. "Boyu:n su:dı" sözünün boyun eğmek anlamında boynunu uzatmak/sunmak olduğunu düşünüyorum, diğer söylemde ise Clauson'ın çevirisine göre "yün eğirmek" değil "yün vermek" oluyor.

"Suç" "su:-"dan gelmiyor , "su:-" ise "sun-"un kökü olabilir ya da yazım yanlışı.

Kaynak:
- Clauson EDT bet 834 ve 782
-[url=https://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=\data\alt\turcet&first=1761]Starling[/url]